COVID-19'a karşı aşılama, özellikle yeni koronavirüsün neden olduğu küresel pandemi ile mücadele etmeye çalışmak için kısa sürede geliştirildiği için tartışmalı bir konudur. Bu nedenle aşı hakkında, özellikle güvenliği ve etkinliği ile ilgili birçok şüphe ve mit ortaya çıkmıştır.
Aşı, hastaneye yatışa ve hayati tehlikeye yol açabilecek ciddi COVID-19 enfeksiyonunu önlemenin en etkili yolu olmaya devam ediyor. COVID-19'a karşı aşılar hakkında daha fazla bilgi edinin.
Aşağıda, bilimsel kanıtlara dayalı olarak açıklanmış ve netleştirilmiş en sık sorulan soruların bir listesi bulunmaktadır.
1. Aşı güvenli mi?
COVID-19 aşısı, etkinliğini, güvenliğini ve kalitesini sağlamak için çeşitli testlerden geçti. Laboratuvar ve aşı türü ne olursa olsun, tümü WHO ve diğer sağlık yetkilileri (Anvisa, FDA, EMA veya Infarmed gibi) tarafından usulüne uygun olarak onaylanmıştır ve güvenli kabul edilir.
2. Kimler aşı olabilir?
Covid-19 aşısını herkes alabilir. Bununla birlikte, özellikle bazı aşı türlerine karşı önceden alerji öyküsü olması veya kanser, organ nakli ve diğer tedaviler gibi bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi bazı özel durumlarda doktora danışmanız önerilir. sistemin çalışması zor. bağışıklık.
3. Ateşim olursa, öksürürsem veya grip olursam aşı olabilir miyim?
Aşı, ateş, öksürük ve grip durumlarında bağışıklık sistemi bu durumlarda daha kırılgan olduğu için önerilmez. Ek olarak, COVID-19 semptomları grip semptomlarıyla karıştırılabileceğinden, izolasyonda kalınması ve şüpheli bir vaka için tüm yönergelere uyulması önerilir. COVID-19'dan şüpheleniyorsanız ne yapacağınızı görün.
4. COVID olan kimler aşı olabilir?
COVID aşısı hasta olan kişiler için uygun değildir, çünkü bu vakalar için aşının etkinliğini kanıtlayan henüz bir çalışma yoktur. Ayrıca, COVID'li kişiler hastalığın bulaşmasını önlemek için izolasyonda kalmalıdır.
Brezilya'da aşının COVID semptomlarının başlamasından yalnızca en az 30 gün sonra yapılması önerilir. Portekiz örneğinde, aşı COVID-19 teşhisinden 6 ay sonra önerilir.
5. Grip aşısı ile birlikte COVID aşısı alabilir miyim?
Brezilya Sağlık Bakanlığı'na göre COVID-19 ve grip aşıları aynı gün yapılabilir. Bunun nedeni, aşıların COVID-19'a karşı en sık görülen etkilerinin ve etkinliğinin zaten bilinmesi ve gribe karşı uygulanan aşının herhangi bir müdahalesinin olmamasıdır.
Aynı gün uygulanabilse de, uygulamanın farklı kas gruplarında, örneğin her kolda birer tane olmak üzere yapılması tavsiye edilir veya bu mümkün değilse, uygulama yapılabilir. ikisi arasında 2,5 cm mesafe olduğu sürece aynı grup kasta uygulanır.
6. Aşı %100 etkili mi?
Hiçbir aşının COVID-19 veya başka bir enfeksiyonu önlemede %100 etkili olduğu düşünülmez. Bununla birlikte, COVID-19'a karşı aşıların çoğu, hastalığın en ciddi formlarına karşı neredeyse tam korumayı garanti eder ve bu da hastaneye yatış ve ölüm riskini az altır. Her bir COVID-19 aşısının etkililik oranını öğrenin.
Aşının etkinliğini etkileyebilecek bazı faktörler şunlardır:
- Yaşlılık;
- Bağışıklık sistemi, örneğin otoimmün hastalıklar veya kanser tedavisi vakalarında olduğu gibi;
- Hipertansiyon, diyabet veya solunum problemleri gibi ilişkili hastalıklar.
Bu faktörler, bağışıklık sisteminin virüse karşı güçlü bir yanıt oluşturma yeteneğini az altarak aşının etkinliğini az altır. Yine de aşı, vücudu eğitmenin ve ciddi bir enfeksiyon kapma riskini az altmanın en iyi yolu olmaya devam ediyor.
Aşılanmama, COVID-19 enfeksiyonuna veya hastalığın şiddetli formlarına karşı koruma sağlamaz.
7. COVID varyantlarına karşı aşı ne kadar etkilidir?
WHO'ya göre [1], mevcut tüm aşılar, koronavirüsün mevcut tüm varyantlarına karşı çok etkilidir ve COVID-19'un neden olduğu hastaneye yatışları ve ölümleri önlemeye yardımcı olur. Aşının yeni varyantlara karşı nasıl etkili olduğunu anlayın.
Ancak, hiçbir aşının bulaşmayı önlemediğini hatırlamak önemlidir ve bu nedenle, tam aşılamadan sonra bile, sık sık ellerinizi sabun ve suyla yıkamak gibi hastalığa karşı genel koruyucu bakımı sürdürmek önemlidir. ve kişisel koruyucu maskeler takın.
8. Aşı zorunlu mu?
Yeni koronavirüse karşı aşı ücretsiz olarak sağlanmaktadır ve isteğe bağlıdır, yani sadece aşı yaptırmak isteyenler tarafından yapılmalıdır ve zorunlu değildir. Buna rağmen sağlık yetkilileri, bireysel ve toplu koruma aracı olarak ve pandeminin kontrol altına alınmasına yardımcı olmak için aşılamayı önermektedir.
9. Aşıdan sonra alkol alabilir miyim?
Aşıdan sonra alkollü içecek tüketimi, aşının COVID-19'a karşı etkisine müdahale etmez. Ancak aşırı alkol genel olarak sağlık üzerinde birçok olumsuz etkiye sahip olmasının yanı sıra bağışıklık sisteminin tepkisini az alttığı için alkol tüketiminin ölçülü bir şekilde yapılması tavsiye edilir. Ayrıca alkollü içecekler, aşının yorgunluk ve baş ağrısı gibi yan etkilerini yoğunlaştırabilir.
10. Emziren kişiler aşı olabilir mi?
Emziren kadınlar COVID-19 aşısını alabilir, çünkü mevcut aşıların hiçbiri yeni koronavirüsün canlı virüsünü içermez. Bu, COVID-19'un anne sütü yoluyla bebeğe bulaşma riskinin olmadığı anlamına gelir.
Ayrıca aşı, annenin bağışıklık sistemini hastalığa karşı antikor üretmesi için uyararak bebeği COVID-19'a karşı korumaya yardımcı olur.
11. Hamileler aşı alabilir mi?
Bugüne kadar, hamile kadınlarla yapılan ve aşının COVID-19'a karşı güvenliğini sağlayabilecek az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle aşı önerisi her ülkenin sağlık otoritesine göre değişmektedir.
Brezilya'da [2], hamilelik sırasında aşılama sadece bir doktor reçetesi ile 18 yaşın üzerindeki tüm hamile kadınlarda yapılabilir ve vektör aşılarının viral olmasını önleme tavsiyesi ile, bu yüzden Pfizer ve Coronavac aşıları önerilir.
Portekiz'de [3], 16 yaş ve üzerindeki hamile kadınlarda, 21. gebelik haftasından sonra, morfolojik ultrasondan sonra ve 14 gün arayla aşı yapılabilir. başka herhangi bir aşı için.
12. Aşının etkisini göstermesi ne kadar sürer?
COVID-19 aşısının etkili olması ve hastalığa karşı koruma sağlaması birkaç hafta sürer, çünkü vücudun virüse karşı bağışıklığı sağlayacak antikorları üretmesi için zamana ihtiyacı vardır. Bu nedenle, aşıdan önceki haftalarda veya aşıyı aldıktan hemen sonra virüsle temas eden kişilerde, vücut henüz hastalıkla savaşmak için gerekli antikorlara sahip olmadığı için enfeksiyon gelişebilir.
Ayrıca 2 farklı doz gerektiren aşılarda en yüksek koruma oranının 2. dozdan sadece 2 ila 3 hafta sonra gerçekleştiğini unutmamak gerekir.
13. Aşının sağladığı bağışıklık ne kadar sürer?
Aşı tarafından sağlanan bağışıklığın süresi henüz bilinmiyor, ancak mevcut araştırmalar, ciddi hastalık ve ölüme karşı korumanın 4 ila 6 ay sürdüğünü ve daha sonra giderek azaldığını gösteriyor. Yine de, daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulacaktır.
Aşı korumasını az altma olasılığı nedeniyle, çoğu sağlık yetkilisi ilk aşılamadan sonra ek dozların uygulanmasını onayladı. Bir destek dozunun ne olduğunu ve ne zaman alınacağını daha iyi anlayın.
14. Aşının rapel dozları nelerdir?
COVID-19 aşısının takviye dozlarının, ilk tam aşılamadan sonraki 4 ila 6 aylık bir süre içinde verilmesiyle bağışıklığı güçlendirdiği belirtilir.
Şu anda COVID-19 aşısının 3. ve 4. dozları bulunmakta ve öneriler kişinin yaşına ve mesleğine göre değişiklik göstermektedir. 3. ve 4. doz aşıyı ne zaman alacağınızı görün.
15. COVID-19 olan birinin aşı olması gerekiyor mu?
COVID-19'a karşı aşılama, daha önce hastalığı geçirmiş olanlar için bile endikedir, çünkü çalışmalar enfeksiyonun yeniden gelişmesinin mümkün olduğunu göstermektedir.
16. Hangi olumsuz reaksiyonlar ortaya çıkabilir?
Diğer aşı türleri gibi COVID-19 aşısı da enjeksiyon bölgesinde ağrı, şişme ve kızarıklık gibi bazı reaksiyonlara neden olabilir. Ayrıca bazı kişilerde yorgunluk, kas ağrısı, ateş ve baş ağrısı da görülebilir. Bu semptomlar genellikle hafiftir ve birkaç gün içinde kaybolma eğilimindedir. En yaygın advers reaksiyonları ve her birini tedavi etmek için ne yapılması gerektiğini görün.
17. 2. doz aşıyı geciktirebilir miyim?
İdeal olarak, aşının ikinci dozu öngörülen süre içinde verilmelidir, çünkü bu, booster'ın ilk dozdan sonra oluşan antikor üretiminin zirvesinde verilmesini sağlar.
Ancak o tarihte aşılama mümkün değilse, en kısa zamanda ikinci dozun yapılması tavsiye edilir. Bunun nedeni, ilk dozun bir etkisi olmamasına rağmen, aşının etkinliğinin ancak her iki doz uygulandıktan sonra garanti edilmesidir.
Böylece ikinci doz üreticinin tavsiyelerine göre alınmalıdır:
- Koronavac: 2 ila 4 hafta;
- Pfizer ve BioNTech: 21 ila 28 gün;
- Modern: 28 gün;
- Covaxin: 28 gün;
- Astrazeneca: 8 hafta;
- Sputnik V: 21 gün.
Mümkün olduğunda DSÖ, her iki dozun da aynı aşıdan olmasını önerir. Ancak bu mümkün değilse ikinci doz aynı türden başka bir aşı ile birlikte verilmelidir.
18. Aşıyı periyodik olarak tekrarlamak gerekli mi?
COVID-19 aşısının ne kadar süre bağışıklık kazandırdığı henüz bilinmiyor, bu nedenle aşının periyodik olarak yapılması gerekip gerekmediğini söylemek mümkün değil. Ancak korumanın kısa ömürlü olduğu tespit edilirse özellikle daha yüksek risk grupları için periyodik aşı yapılması gerekebilir.
18. Aşıdan hastalanabilir miyim?
COVID-19'a karşı onaylanmış aşıların hiçbiri bileşimlerinde canlı virüs içermez. Bu nedenle aşının COVID-19'a neden olma özelliği yoktur. COVID-19'a karşı ana aşıların nasıl çalıştığını görün.
20. Aşı olduktan sonra virüsü bulaştırmak mümkün mü?
Aşı yalnızca ciddi enfeksiyon gelişimine karşı koruma sağlar; bu, aşılanmış bir kişinin semptom geliştirme riski çok az olsa da virüsü taşıyabileceği ve başkalarına bulaştırabileceği anlamına gelir.
21. Aşı DNA'yı değiştirir mi?
COVID-19'a karşı hiçbir aşı türü DNA'da değişikliğe neden olmaz. Bazı aşılar virüsün mRNA'sının parçalarını içerse de, bu parçalar hücrelerin DNA'sını değiştirmez, sadece bağışıklık sistemini virüsle savaşabilecek antikorlar üretmesi için uyarır.
22. Aşıdan sonra maske takmaya devam etmeli miyim?
Aşı, virüsün bulaşmasını engellemediğinden, aşılamadan sonra bile maske takmak, sık el yıkamak ve sosyal mesafeyi korumak gibi bireysel korunma önlemlerine uyulması önerilir.
23. Aşının kısırlığa neden olabileceği doğru mu?
Yeni koronavirüse karşı aşıların kısırlığa neden olabileceğine dair hiçbir bilimsel kanıt yoktur.
24. Kimler COVID-19'a karşı aşılanmamalıdır?
COVID-19 aşısına karşı kesin bir kontrendikasyon yoktur. Ancak hamile kadınlar, 16 yaşın altındaki çocuklar ve kanser gibi bağışıklık sistemini etkileyebilecek her türlü ciddi hastalığı olan kişiler her zaman bir doktorla aşı olasılığını tartışmalıdır.
